Efficiënt waterbeheer helpt telers niet alleen om hun doelstellingen op het gebied van duurzaamheid te bereiken, maar speelt ook een cruciale rol bij het behoud van de gezondheid van planten. Het realiseren of sturen van een bepaald drainvolume of drainpercentage per dag moet niet uw doel zijn. In plaats daarvan moet u uw irrigatiestrategie optimaliseren om uw gewas precies de hoeveelheid water en nutriënten te geven die het nodig heeft. Dit zorgt voor de ontwikkeling van een sterk en gezond wortelstelsel, wat leidt tot een consistent goede plantengroei, vruchtkwaliteit en een hogere totale productie. Andrew Lee van Grodan legt uit hoe.
De rol van drainvolumes in het beheer van het wortelgebied
De wortelomgeving kan worden omschreven als de 'machinekamer' van een gewas. Een sterk en gezond wortelsysteem zorgt ervoor dat de plant voldoende water en nutriënten krijgt, zodat het gewas zelfs op de zonnigste dagen kan transpireren. Maar om generatief sturen voor een optimale plantbalans, productie en vruchtkwaliteit te ondersteunen, moet het klimaat in de wortelzone nauwkeurig worden beheerd.
Traditionele drain-aanpak versus precisie-irrigatie
Een factor hierbij is de drain, oftewel het water dat na irrigatie uit het groeimedium wegvloeit. Traditioneel streven hightech telers naar een vast drainpercentage per dag, in de overtuiging dat dit nodig is om stabiele omstandigheden in het wortelgebied te handhaven.
“Bedenk waarom we drain nodig hebben: in de eerste plaats om een gebrek aan uniformiteit in de kas tegen te gaan, en in de tweede plaats om een onevenwichtige nutriëntenbalans of een stijgende EC te corrigeren. In het verleden waren gemiddelde 24-uurs drain-doelstellingen van >30% niet ongebruikelijk om de EC te beheersen. Maar wanneer uniforme en stuurbare substraten worden gecombineerd met uniforme kas temperaturen, hoeveel drain is dan echt nodig?”, zegt Andrew Lee, Green Knowledge Manager bij Grodan.
“Per definitie is drain een teken dat je te veel hebt geïrrigeerd – en overmatige irrigatie maakt het gewas meer vegetatief dan generatief en kan een negatieve invloed hebben op de wortelkwaliteit, vooral in de winter of bij gewassen die gedurende het hele seizoen verlicht worden. Dit vermindert het productiepotentieel en verhoogt het risico op ziekten.”
In plaats van zich elke dag te richten op een vast drain-doel, moeten telers nadenken over wat de plant echt nodig heeft. "Planten hebben bijvoorbeeld meer water nodig in periodes met veel straling dan op koelere, bewolkte dagen. Door irrigatieschema's te regelen, kunnen telers het water- en nutriëntengebruik optimaliseren en hun teeltresultaten verbeteren, met minimale drainvolumes", voegt hij toe.
Precisie-irrigatie voor generatieve groei
“Een andere fout in het irrigatiebeheer is het sturen op de EC in de drain, in plaats van op de EC in het groeimedium. In werkelijkheid kan de EC in de drain veel hoger zijn dan die gemeten in de mat. Zonder deze kennis kunnen telers verkeerde beslissingen nemen met betrekking tot de gewassturing”, benadrukt Lee.
Figuur 1: Wekelijks gemiddelde EC van druppel, mat en drain (mS/cm) tijdens een proef met tomaten teelt met laag energieverbruik onder volledige ledteelt (2024). De rode ononderbroken lijn geeft de gemiddelde EC in de drain weer, de groene stippellijn de gemiddelde EC in de mat en de rode stippellijn de gemiddelde EC in de druppel.
In een recent onderzoek heeft Grodan de verschillen tussen EC-metingen in het wortelgebied en in de drain aangetoond (afbeelding 1). "De gemiddelde EC in de drain was 8,1 mS/cm, terwijl de gemiddelde EC in de mat slechts 4,4 mS/cm was", stelt hij. “Toegegeven, het gemiddelde drain volume in deze proef was ongeveer 8%. Maar het laat wel zien dat alleen kijken naar de EC in de drain kan leiden tot over-irrigatie, vooral wanneer generatief sturen gewenst is. De intrinsieke eigenschappen van Grodan’s steenwol groeimedia, in combinatie met onze sensoren in het substraat, geven telers meer controle over het sturen van het watergehalte en de EC voor generatieve groei,” voegt Lee toe.
Beheer wortelgebied voor generatief sturen
- Watergehalte (WC%): Houd een lager gemiddeld watergehalte aan in vergelijking met de vegetatieve sturing.
- Elektrische geleidbaarheid (EC): Regel de wateropname met een hogere EC in het irrigatiewater en het substraat.
- Frequentie van irrigatie: Gebruik grotere volumes met een lagere frequentie (zie voorbeeld in tabel 1).
Substraatvolume 8.2/m2 | |||||||
| Sessiegrootte 1% | 82 ml/m2 | 60 ml/druppelaar | |||||
| Sessiegrootte 2% | 164 ml/m2 | 120 ml/druppelaar | |||||
| Sessiegrootte 3% | 246 ml/m2 | 180 ml/druppelaar | |||||
| Sessiegrootte 4% | 328 ml/m2 | 240 ml/druppelaar | |||||
| Sessiegrootte 5% | 410 ml/m2 | 300 ml/druppelaar | |||||
| Sessiegrootte 6% | 494 ml/m2 | 360 ml/druppelaar | |||||
*gemiddeld steenwolvolume in Nederland voor tomatentelers in 8,3 l/m2
Voordelen van generatief sturen
Generatief sturen biedt verschillende voordelen voor zowel de wortelkwaliteit als de plantkwaliteit. Een betere wortelkwaliteit wordt bereikt door het watergehalte 's nachts te reguleren, waardoor diepere en uitgebreidere wortelsystemen worden gestimuleerd, wat een gezonde vruchtproductie ondersteunt. Nauwkeurig irrigatiebeheer voorkomt wateroverlast, waardoor het risico op wortelziekten wordt verminderd, terwijl hogere EC-niveaus zorgen voor een efficiënte opname van nutriënten, wat leidt tot gezondere planten.
Precisie-irrigatie in strategieën met lage warmte
Het is volgens Lee bijzonder belangrijk om generatieve irrigatiestrategieën toe te passen bij gewassen die volledig met LED worden verlicht, vooral wanneer er met een lagere totale stralingswarmte (energie) wordt gewerkt. "Als je te veel vocht in het kasklimaat brengt, moet je extra energie gebruiken om het weer af te voeren in het kader van de vochtigheidsregeling", legt hij uit. "De combinatie van een sterke, generatieve plant met een gecontroleerde bladoppervlakte-index (LAI) betekent dat je met een nauwkeurige irrigatiestrategie kunt voorkomen dat vocht in de lucht terechtkomt."
Het resultaat van deze aanpak? Een goede, goed ontwikkelde plant met gezonde wortels die tot het einde van de teeltcyclus meegaan. "Door de wortelkwaliteit tijdens het verlichte winterseizoen op peil te houden, kunnen telers een enorm voordeel behalen in de laatste fasen van de teelt, omdat ze productieverliezen in mei en juni voorkomen. Dit komt hun opbrengst en winst ten goede", aldus Lee.
Onderzoek naar precisie irrigatiesystemen
“In onze proef met tomatenteelt bij lage warmte in 2024-2025 hebben we aangetoond dat je niet hoeft te streven naar een bepaald drainvolume. Door de start- en stoptijden van de irrigatiestrategie af te stemmen op het in- en uitschakelen van de verlichting om 's nachts een vaste daling van het watergehalte te realiseren, en door het volume en de frequentie van de irrigatie af te stemmen op de behoefte van het gewas (ml per mol licht), bereikten we een gemiddelde drain van slechts 13%. Dit was vergelijkbaar met de resultaten van het seizoen 2023-2024, toen de gemiddelde drain volumes voor het lichtseizoen slechts 8% bedroegen. Maar zelfs met deze lage drain volumes konden we de EC in het wortelgebied stabiel houden", zegt hij. "Dit toont aan dat als je de opname begrijpt en beheerst, je ook de hoeveelheid water die je geeft nauwkeurig kunt afstemmen."
Door de irrigatie in de loop van de dag aan te passen aan het gemeten watergehalte en de EC in de mat, was het zelfs mogelijk om in de eerste acht weken een drain van nul te bereiken. “Met andere woorden, de planten namen alles op. De EC in de mat bleef stabiel gedurende die periode, wat ons het vertrouwen gaf dat we voldoende water en nutriënten aanboden. En aan het einde van de teeltcyclus hadden we nog steeds wortels van hoge kwaliteit. Ik kan me een toekomst voorstellen waarin de instelling van de irrigatie wordt gebaseerd op de opname door de planten in plaats van op het zoeken naar drainvolumes”, concludeert hij.
