Waarom wordt dit onderzoek gedaan?
Stappers: “De technologie voor belichte komkommerteelt is er eigenlijk al, maar er is nog veel onwetendheid over hoe je deze techniek optimaler toepast. In deze proef willen we voorlopende telers meenemen en laten zien wat de potentie is van deze manier van telen. Dit is de derde winter dat we proeven doen bij Botany. Vooral dit jaar zien we dat er een groep telers is die zich hier actief mee bezig wil houden, die de proef komt bezoeken om samen verder te komen. Dat is van belang voor het slagen van de proef.”
Jaarrond telen is al gangbaar bij tomaten, maar bij komkommers nog niet. Hoe komt dat?
Stappers: “Hier zijn een aantal redenen voor. Allereerst worden er in Europa meer tomaten dan komkommers gegeten. Daarnaast lukte het tien jaar geleden al om met de belichte tomatenteelt een onderscheidend product te maken in sortiment en smaak ten opzichte van het importproduct uit Zuid-Europa.”
Beerens: “Dat klopt. Bij komkommers is er minder diversiteit in aanbod en consumptie dan bij tomaten. Het volume van de winterproductie in de Benelux was lange tijd te laag voor de handel, waardoor te weinig komkommertelers het aandurfden om belichte komkommers te gaan telen. Hierdoor bleven supermarkten een groter volume halen in Zuid-Europa tegen een lagere prijs.”
Stappers: “Daarnaast is een komkommerplant in de teelt kwetsbaarder dan een tomatenplant, omdat deze sneller groeit en reageert. Je moet echt weten hoe je hiermee om moet gaan en dit is dan ook de grootste uitdaging voor telers. Ook vergt het aankopen van LED-belichting een grote investering van de teler. Een aantal telers staat zeker open voor belichte komkommerteelt, maar zij willen eerst overtuigd zijn van de resultaten. Ook hebben zij ondersteuning nodig bij de inrichting van hun kas en hun keuze voor het type belichting, het type substraat en strategie van biologische gewasbescherming. Daarom zijn veel telers betrokken bij de proef bij Botany.”
Waarom worden jullie zo enthousiast van deze proef?
Stappers: “In deze proef maken we het mogelijk om komkommerteelten onder LED-belichting én een combinatie van LED en SON-T met elkaar te vergelijken. Dat levert veel nuttige kennis op en vergroot de waarde van de proef enorm.”
Beerens: “Het geeft ons belangrijke inzichten om in de toekomst nog efficiënter om te gaan met energie in de kas. Ook leren we, onder andere door sensoren van Grodan in de substraten, hoe we nog beter water kunnen besparen en de groei van de planten kunnen optimaliseren. Hiermee kunnen we het imago dat belichte teelt in de kas niet energiezuinig en duurzaam is weerleggen.”
Kun je dit wantrouwen dan helemaal weerleggen? Wat is het effect van belichte komkommerteelt op het milieu?
Stappers: “Het ligt eraan hoe je dit vergelijkt. Natuurlijk kost komkommerteelt in de winter meer energie dan in de zomer. Maar als je het afzet tegen het alternatief, de komkommer getransporteerd uit Spanje (die minder duurzaam en efficiënt geteeld is in traditionelere kassen), dan zijn er veel solide argumenten om voor de kaskomkommer in Nederland te kiezen. LED-belichting is op dit moment dubbel zo efficiënt vergeleken met traditioneel SON-T en dit blijven we doorontwikkelen. Je ziet steeds meer supermarktketens die deze winter heel duidelijk de keuze maken voor een lokaal geteeld product.”
Wat is anders aan het lichtrecept dat jullie gebruiken bij LED-belichting, in vergelijking met SOM-T?
Stappers: “Het grote verschil met traditionele SOM-T lampen is dat je met LED licht en warmte van elkaar kunt scheiden. Dit maakt de teler flexibeler. Als je dit goed inzet en weet hoe je dit kunt afstellen, dan kan je veel efficiënter en preciezer telen.”
Beerens: “Met LED kun je ook specifieke kleuren gebruiken. Rood en blauw hebben bijvoorbeeld een direct effect op de fotosynthese, terwijl andere kleuren in bepaalde mate toegevoegd kunnen worden om andere plantprocessen te sturen, zoals lengtegroei, assimilatenverdeling en bloemaanleg. Signify past nu verschillende lichtkleuren toe om te kijken wat voor specifieke samenstellingen effect hebben op de plant.”
En wat is hierin dan de rol van Grodan, en zijn substraatoplossingen?
Beerens: “Wij leveren de substraten voor de proef en kunnen erg veel leren van het effect van de verschillende soorten belichting op het wortelmilieu van de planten in onze substraten. Door dit effect te meten, kunnen wij onderzoeken wat de meest optimale voeding- en watergeefstrategie is voor de teler. En door middel van de meetdata uit onze GroSens sensoren in de substraten kunnen we dit continu, in real-time monitoren in ons E-Gro platform en waar nodig bijsturen.
Het mooie van de glastuinbouwsector en deze proef, is voor mij dat ik - ondanks dat ik al vijfendertig jaar meeloop in de sector - nog steeds iedere dag iets nieuws kan leren. Juist door de data in de proef te analyseren en bespreken, kunnen we het meeste leren over onze eigen producten. Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat wij zoveel mogelijk kennis delen met onze partners. Als wij bij Grodan alles voor onszelf houden, en Signify en de telers doen dat ook, dan gaat veel kennis verloren. Door te delen, kunnen we elkaar verder helpen. Dat vind ik heel waardevol.”
Wat is de eerste stap die een teler moet zetten als ze ook met belichte komkommerteelt aan de slag willen gaan?
Stappers: “Telers moeten zich goed verdiepen en de complexiteit van belichte komkommerteelt niet onderschatten. Het is niet het type licht of het type steenwolmat die op zichzelf het verschil maken. Het gaat om alle factoren samen: je moet aan de juiste knoppen draaien binnen een beperkte tijd.”
Beerens: “Het is een enorme investering, dus zorg dat de kas en de omgeving er ook klaar voor zijn. Het moet passen in de bedrijfsstructuur, het energieplaatje moet kloppen, buren moeten akkoord gaan. Als dat allemaal in orde is, dan gaat het hard. We zien steeds meer telers die de overstap geleidelijk willen maken, en zeker als de vraag vanuit de markt naar lokale komkommers aantrekt.”
Tot slot: wat is nou datgene wat iedereen moet weten over belichte komkommers?
Stappers: “Het verhaal dat we als sector moeten vertellen is dat we een onderscheidend product hebben. Productkwaliteit, voedselveiligheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid: op al deze vlakken is de belichte komkommer uit Nederland onderscheidend ten opzichte van een alternatief dat bijvoorbeeld in Spanje geteeld wordt.
Beerens: “En ze smaken lekker en fris. Maar het mooie vind ik vooral dat we met een minimaal aantal liters water en minimaal energiegebruik, maximale productie en kwaliteit kunnen realiseren. Dat is precies waarom we deze uitdaging aangaan; zodat we binnen tien jaar in de winter meer belichte komkommers eten dan onbelichte.”
Over de proef
De proef naar belichte komkommerteelt is opgezet in oktober 2020 bij Botany en loopt door tot eind maart 2021. Op dit moment zijn tien partijen betrokken bij de proef, waaronder Grodan en Signify.
Dit artikel is onderdeel van de serie Gro-Hacks, waarin we partners en vrienden van Grodan vragen wat we kunnen leren van hun innovatieve ondernemersverhalen.
